Kiezen voor gezonde voeding is één ding. Maar door je (bio)groentjes en superfoods vervolgens in de foute pan te gooien, doe je je inspanningen al snel teniet. Het materiaal van sommige pannen kan immers PFAS bevatten, en we hoeven je niet te vertellen dat dit schadelijk is voor je gezondheid. Hoe kies je dan de perfecte pan? HLN Shop geeft raad. Eindigen doen we met zeven tips om te koken en af te wassen zonder krassen.

Het is niet altijd eenvoudig om te achterhalen of een pan PFAS bevat. Vaak dwepen fabrikanten vooral met wat er niet in een pan zit, maar reppen ze met geen woord over de materialen waaruit de pan dan wél is gemaakt. Zo lees je dat de bewuste pan geen PFOA, lood of cadmium bevat, wat eigenlijk niet meer dan logisch is, want deze stoffen zijn verboden.

Een PFAS-pan zal nooit expliciet benoemen dat deze kankerverwekkende stof erin zit. Meestal hanteren fabrikanten een merknaam, waarvan Teflon de bekendste is. Je moet dan als consument zelf maar zien te onderzoeken of het merk waar je oog op viel PFAS gebruikt of niet, en dat is vaak geen sinecure.

Wil je uitsluiten dat jouw nieuwe pan PFAS bevat? Ga dan op zoek naar een exemplaar dat expliciet vermeldt géén PFAS te gebruiken. Zo kan je helemaal gerust zijn.

Over een aantal pannen kan je echter zeker zijn dat er geen PFAS in verwerkt is, zelfs wanneer dit niet zwart-op-wit vermeld staat. Het gaat dan met name om pannen zonder antiaanbaklaag. Denk aan gietijzer, roestvrij staal (rvs) of koolstofstaal. Het nadeel van deze pannen is dat ze wat meer kennis van zake vereisen wil je er succesvol mee koken, want je ingrediënten zijn niet extra beschermd tegen aanbakken. En een verbrande hap is natuurlijk ook allesbehalve gezond.

Mits een juiste behandeling heb je van zulke pannen evenwel levenslang plezier. Je dient ze vaak bij het eerste gebruik ‘in te branden’ waarna er een natuurlijke antiaanbaklaag ontstaat. Maar ieder type heeft zo zijn eigen handleiding, en die moet je dan ook nauwgezet volgen. Heel wat chefs zweren bij gietijzer omwille van de duurzaamheid, maar minpuntjes hiervan zijn dan weer het gewicht - gietijzeren pannen zijn erg zwaar en moeilijk te hanteren - en het feit dat ze niet vaatwasserbestendig zijn.

Voor veel amateurkoks is een antikleeflaag evenwel een godsgeschenk. Die stelt je immers in staat minder vetstof te gebruiken tijdens het koken zónder risico op aanbranden. En bovendien koekt je kostje niet zo snel aan, waardoor dat spiegelei of die pannenkoek zonder problemen van de pan op je bord glijdt.

Ook hier bestaat gelukkig een gezond, PFAS-vrij alternatief: de keramische antiaanbaklaag. Een nadeel in vergelijking met gietijzer of rvs is dat dit soort pan wel gevoelig is voor slijtage. Na enkele jaren heeft de beschermlaag haar beste tijd gehad en zal je de pan moeten vervangen.

Hoe lang je gezonde pan mét antikleeflaag meegaat, heb je voor een groot stuk zelf in de hand. Door een keramische pan juist te onderhouden, verleng je haar leven immers aanzienlijk.

Enkele tips om schade te vermijden:

• Een keramische pan mag niet in de afwasmachine, tenzij anders vermeld door de producent. Vaatwastabletten zijn meestal immers te agressief en kunnen de antiaanbaklaag beschadigen.
• Laat de pan afkoelen, maar wacht ook niet te lang met afwassen, want dan koeken vuilresten harder aan.
• Veeg etensresten voorzichtig weg met een stukje keukenpapier. Laat de pan vervolgens even weken in warm water.
• Gebruik een mild afwasmiddel en zachte spons of doek om te pan schoon te maken.
• Schrobben is uit den boze. Maar dankzij de prima bescherming tegen aanbakken, is dit meestal ook niet nodig.
• Is er toch iets aangekoekt? Laat de pan dan even weken met een scheutje azijn en heet water, waarna de etensresten vanzelf zullen loskomen.
• Gebruik nooit harde afwasborstels of metalen kookgerei. Kies in plaats daarvan voor houten spatels, zachte schoonmaakdoeken, …